تاریخ : ۱۴۰۲/۰۱/۲۸

نظام آراستگی

تعریف:

سیستمی برای بهسازی و آراستگی در محیط می باشد. (تفاوتی نمی کند این محیط، محیط کار است، محیط خانه است و یا حتی خودرو شخصی) این نظام کمک می کند، همواره محیطی آراسته داشته باشیم.

تاریخچه نظام آراستگی:

نظام آراستگی محیط کار که به 5s مشهور است بعد از جنگ جهانی دوم توسط ژاپنی ها مطرح و به کار گرفته شد.

از دیگر اقدامات ژاپنی ها، گرفتن ایده " خانه داری صنعتی" از برخی صنایع آمریکایی بود؛ در آن زمان کشور آمریکا که هر ساله خسارت های هنگفت جانی و مالی را به دلیل حوادث ناشی از کار در صنایع خطرساز خود پرداخت می کرد، طرحی تحت عنوان خانه داری صنعتی (Housekeeping) را برای صنایع مهمات سازی ؛ کبریت سازی ؛ داروسازی ؛ مواد غذائی و تجهیزات پزشکی اجرا نموده بود؛ از مهمترین اهداف خانه داری صنعتی در این صنایع، می توان موارد زیر را برشمرد:

• رعایت بهداشت

• رعایت کامل ایمنی

• جلوگیری از حوادث به ویژه انفجار و آتش سوزی

• جلوگیری از انباشت ضایعات و مواد در راهروها، معابر و . . .

• جلوگیری از ریخت و پاش

• جلوگیری از نشت روغن و مواد شیمیایی

که عدم رعایت آنها موجب بروز خطرات و ضایعات غیر قابل جبران جانی، مالی و اجتماعی می شد و یا محصول آنها مستقیماً با بهداشت و سلامت مصرف کننده سروکار پیدا می کرد.

علاوه بر آن ژاپنی ها از فنگ شوئی (Feng shui) چینی ها نیز ایده گرفتند؛ چینی ها بر اساس فنگ شوئی معتقدند انسداد انرژی در هر محیط، ناشی از سه عامل است:

• آلودگی فیزیکی

• انرژی ساکنان قبلی

• انباشتگی و درهم ریختگی

پس از آن، تولیدکنندگان ژاپنی با تلفیق خانه داری صنعتی و فنگ شوئی، نظام آراستگی محیط کار را طرح ریزی کردند که در ابتدا دارای 3 مرحله (s3) بود؛ همچنین آنها پیاده سازی این نظام را نه تنها به کارخانجات خطرساز خود بلکه به همه صنایع و سازمان های خود توصیه کردند.

تاریخچه

مرحوم مجتبي كاشاني دراين زمينه مي گويد:

"اينجانب با نظام 5s درسال 1365 و در يك دوره مديريتي در ژاپن آشنا شدم و از همان زمان دريافتم كه يكي از گمشده هاي اصلي ما در صنعت است؛ بامسافرت ها و تحقيقات و بازديدهاي مكرر از كارخانه هاي ژاپني در آن كشور ( در طول هفت سال ) به درك عميق آن پرداختم و در سال 1372 به صورت مقاله اي كاربردي آنرا معرفي کردم.

آغاز اجراي 5s در شركت هاي كارتن مشهد و ايرانيت تهران (سالهاي 1374 و 1375 ) بوده كه توفيق نسبي آن منجر به شروع اجرای 5s در شركت ايران خودرو شد . "

آن مرحوم در کتاب نقش دل در مدیریت (۱۳۸۲) به منظور بومی سازی مفاهیم 5S و ارتباط دادن آن با مفاهیم فرهنگی، بحث هفت سین صنعتی را مطرح کرد.

مجتبی کاشانی با توجه به کار ژاپنی ها که مفهوم House Keeping را از فرهنگ آمریکایی گرفته و در قالب فرهنگ ژاپنی ارائه دادند، مفهوم 5S را از شرکت های ژاپنی اخذ کرد و آن را با مفهوم هفت سین نوروز ایرانی درهم آمیخت و با عنوان «هفت سین صنعتی » مطرح کرد:" اينجانب با نظام 5S درسال 1365 و در يك دوره مديريتي در ژاپن آشنا شدم و از همان زمان دريافتم كه يكي از گمشده هاي اصلي ما در صنعت است؛ بامسافرت ها و تحقيقات و بازديدهاي مكرر از كارخانه هاي ژاپني در آن كشور ( در طول هفت سال ) به درك عميق آن پرداختم و در سال 1372 به صورت مقاله اي كاربردي آنرا معرفي کردم.

آغاز اجراي 5s در شركت هاي كارتن مشهد و ايرانيت تهران (سالهاي 1374 و 1375) بوده كه توفيق نسبي آن منجر به شروع اجرای 5s در شركت ايران خودرو شد . "

مرحوم مجتبی کاشانی این نظام را در صنعت خودرو سازی رواج داد و طرح بزرگ « از گاراژ تا کلینیک » را به انجام رساند و به همین لحاظ از او با عنوان پدر 5s در ایران یاد می کنند.

مجتبی کاشانی با توجه به کار ژاپنی ها که مفهوم House Keeping را از فرهنگ آمریکایی گرفته و در قالب فرهنگ ژاپنی ارائه دادند، مفهوم 5s را از شرکت های ژاپنی اخذ کرد و آن را با مفهوم هفت سین نوروز ایرانی درهم آمیخت و با عنوان «هفت سین صنعتی » مطرح کرد:

۱- سوا کردن

۲- سرو سامان دادن

۳- سپیدی و پاکیزگی

۴- سعی در حفظ وضع مطلوب

۵- سازمان یافتگی و انضباط

۶- سخت کوشی و با تمام نیرو کار کردن

۷- سماجت در انجام یک کار خوب تا مرز عادت